Bier brouwen, zelf doen

mini stoomcursus

Wat is bier precies?
Bij biermaken moet het zetmeel in graan worden omgezet in vergistbare suiker dat vervolgens in water wordt opgelost.
Dat zoete water ga je vervolgens vergisten en je krijgt bier.
Door vervolgens dat bier in de fles te doen, als het bijna is uitgegist, krijg je behalve alcohol ook koolzuur in je bier.
Dat koolzuur is verantoordelijk voor het bekende 'plop'-geluid en de belletjes die je ziet opstijgen. Omdat de eiwitten in je bier zich hechten aan de koolzuurbelletjes, krijg je de bekende schuimkraag.

In bepaalde opzichten, zoals het winnen van het sap en de vergisting, lijkt bier maken wel een beetje op het maken van wijn. Voor het overige zijn er behoorlijke verschillen.

Om bier te maken heb je ander gereedschap nodig dan bij wijnmaken, zoals een grote roestvrij stalen pan van minimaal 20 liter, want je wilt wel een redelijke hoeveelheid per keer maken.

Omdat er een vergelijk is met wijnmaken, is het handig om de pagina's over wijnmaken ook even te lezen.

Ga er van uit dat je wel een middagje bezig bent als je op onderstaande wijze bier wilt maken.

Maischen
Het zetmeel in het graan moet eerst worden omgezet in suiker. Dit proces noemen we maischen. De gevormde suiker kan door de gist worden later worden omgezet in alcohol. Het maischen gaat als volgt:

Het gerstemout wordt gemalen en vermengd met warm water (dit is de maisch)
De aanwezige enzymen zullen bij de juiste temperatuur (ong. 60°C) hun werk doen en het zetmeel omzetten in vergistbare suiker.
Als we alle zetmeel zouden omzetten in suikers, krijgen we uiteindelijk na vergisting een zeer droog bier (vergelijk met droge wijn) en dat smaakt niet lekker.
Het is de kunst om op het juiste moment de temperatuur op te voeren naar 70°C. Dan gaan de enzymen zich anders gedragen en zetten de zetmeel nog wel om in suikers, echter deze zijn niet vergistbaar.
Zo kun je voor ieder soort bier de juiste balans bepalen tussen droog en zoet in combinatie met het alcoholgehalte.

Koken, filteren & gisten
Na het maischproces filter je de maisch en kook je de vloeistof samen met de hop. De hop geeft niet alleen bitterheid aan je bier, het is ook een conserveringsmiddel.

Na het koken kun je als de temperatuur gezakt is, de gist toevoegen. Je bier in wording mag nu lekker gisten. En als de gisting voorbij is, kun je het bier nog een tijdje laten rijpen, voordat je het in de fles doet.

Brouwketel voor je eigen micro- brouwerij

Het grote voorbeeld

Werk schoon!
Werk schoon en geef bacteriën geen kans, zeker niet als het moment van vergisting daar is. Lees er alles over op de pagina's over wijnmaken.

Wat heb je minimaal nodig

Een grote pan, 20 liter is top! Een kleinere pan van 5 à 6 liter kan natuurlijk ook om eerst te proberen.
Filterdoek. Wil je goedkoop, gebruik dan een stevige in twee stukken geknipte panty.
Koffiemolen om het graan te malen
Thermometer
Witte emmer, geschikt voor voedsel

Maar het kan nog simpeler
Met moutextract maak je zonder veel moeite een lekker smakend bier. Als je dit een paar keer hebt gedaan en de smaak te pakken hebt gekregen, kun je altijd zelf je graan gaan malen en maischen.

Moutextract is ook verkrijgbaar in complete zelfbrouwpakketen. Eventueel inclusief gistingsfles of drukvat.

Zelfbrouwpakketen kun je kopen in verschillende biersoorten, zoals lager, ale, trappist dubbel en trapist tripel.

Enkele recepten

Experimenteerbier
Met onderstaand recept maak je snel een drinkbaar biertje. Leuk om mee te beginnen.

Doe 4,5 liter water in een pan en voeg 30 gram gedroogde hop en 500 gram moutextract toe.
Breng aan de kook en laat een uur zachtjes doorkoken.
Filtreren en als de vloeistof voldoende is afgekoeld, voeg je een halve theelepel gedroogde biergist toe.
Zet de pan 5 dagen op een warme plek met een doek erover.
Iedere dag even roeren, het schuim er af halen en de doek er weer over.
Na vijf dagen als je bier uitgegist is (controleren met hydrometer), kun je bottelen.(
Doe in ieder flesje een theelepeltje suiker. Hevel je bier in de flessen en dop ze af. Na 10 dagen op een warme plek kun je genieten van je eigen gebrouwen bier.

Simpel licht bier
Nog steeds simpel om te doen volgens onderstaand recept.

Doe 18 liter water in de grote pan, en voeg daar 1,5 Kg suiker aan toe.
Voeg een (thee)zakje met 180 gram gedroogde hop toe.
Voeg 1 Kg moutextract, opgelost in 2 liter heet water, toe.
Aan de kook brengen en 20 minuten zachtjes laten doorkoken.
Dan de zakjes met hop er uit halen, zonder ze uit te knijpen.
Zet de pan op een warme plek en doe de gist er in als de wort voldoende is afgekoeld. Dek de pan af met een doek.
10 dagen laten gisten, iedere dag even roeren, het schuim er af halen en de doek er weer over.
Wil je helder bier, dan klaren met 7 gram vislijm wat je eerst met een beetje van het bier meng. Dit laat je drie dagen inwerken. Je kunt je ambachtelijke bier natuurlijk ook laten klaren in de fles.
Wees er zeker van dat de gisting voorbij is (controle met hydrometer) voordat je gaat bottelen.
Doe in ieder flesje een theelepeltje bruine suiker. Hevel je bier in de flessen en dop ze af. Zet ze 3 tot 6 weken op een warme plek.

Opgepast!
Wees voorzichtig als je bier bottelt en suiker gaat toevoegen voor nagisting op de fles. Als de druk te hoog oploopt kan een fles exploderen.

Je kunt af en toe even een flesje testen door tussentijds de dop er af te halen, en vervolgens opnieuw te doppen.

Er zijn ook drukbestendige vaatjes verkrijgbaar, waarin je je bier kunt laten vergisten. Ze zijn voorzien van een overdrukventiel en dat maakt dat je ze ook als drukvat kunt gebruiken, waaruit je je uitgegiste bier rechtstreeks in je glas kunt tappen.

brouwen en tappen uit hetzelfde vaatje

Handige links
Als je meer wilt weten over het brouwen van bier, kunnen onderstaande links best handig voor je zijn. Als je de smaak te pakken krijgt, koop dan een goed boek over bierbrouwen waar alles uit de de doeken gedaan word, over hoe je de lekkerste bieren zelf kunt brouwen.